Από τον Ελευθέριο Κρέμερ – Νομικός και την Ίριδα Κρέμερ – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Πολύ συχνά οι γονείς που επισκέπτονται το γραφείο μου ζητώντας καθοδήγηση και υποστήριξη για την διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού τους κατά τη περίοδο του διαζυγίου τους, αναζητούν παράλληλα και επιβεβαίωση ή απάντηση σε ερωτήματα που αφορούν νομικά ζητήματα. Έτσι λοιπόν για την πιο σωστή και τυπική ενημέρωση μου ζήτησα τις γνώσεις και την εμπειρία του πλέον αρμόδιου. Αποφάσισα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας τις απαντήσεις του δικηγόρου κ. Κρέμερ όπως εκείνος μου τις διατύπωσε σε 8 σημαντικά ερωτήματα που του έθεσα γύρω από το διαζύγιο και την επιμέλεια των ανήλικων παιδιών.
Πως ξεκινάει η διαδικασία αίτησης διαζυγίου όταν το ζευγάρι έχει παιδιά και το διαζύγιο δεν είναι συναινετικό;
Όταν το διαζύγιο δεν είναι συναινετικό υπάρχουν δύο τρόποι να χωρίσει κανείς. Ο πρώτος είναι με μια αγωγή που κατατίθεται στο πρωτοδικείο και έχει τη μορφή αντιδικίας μεταξύ των συζύγων. Δηλαδή ο ένας ζητάει διαζύγιο από τον άλλον για διάφορους λόγους, που είναι διαφορετικοί σε κάθε ζευγάρι, δεδομένου ότι έχει κλονιστεί ισχυρά η έγγαμη σχέση από τις ενέργειες του άλλου συζύγου. Ο δεύτερος τρόπος υπάρχει όταν ένα ζευγάρι ζει απολύτως χωριστά για ένα χρονικό διάστημα που είναι τουλάχιστον δύο χρόνια. Στη περίπτωση αυτή απαιτείται και πάλι αγωγή στο Πρωτοδικείο.
Όταν ένα ζευγάρι αποφασίζει να χωρίσει αλλά χωρίς να πάρει διαζύγιο πως διευθετείται νομικά το θέμα της επιμέλειας των παιδιών;
Όταν ένα ζευγάρι αποφασίσει να χωρίσει αλλά χωρίς να πάρει διαζύγιο, δηλαδή να ζούνε χωριστά όντας παντρεμένοι, η επιμέλεια των παιδιών ορίζεται είτε δικαστικά, δηλαδή μέσω δικαστικής απόφασης, ή αν το ζευγάρι εξακολουθεί να έχει ειρηνικές σχέσεις μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους με ένα ιδιωτικό συμφωνητικό ή ακόμη και χωρίς αυτό αν υπάρχει καλοπιστία ως προς την επιμέλεια των παιδιών. Βεβαίως, αν οι γονείς επιδιώκουν να επιλύσουν το θέμα της επιμέλειας των παιδιών κατά τυπικό νομικό τρόπο, τότε θα πρέπει ο καθένας να επιδιώξει με αίτηση στο δικαστήριο (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) να αποκτήσει την επιμέλεια των παιδιών. Αυτή η απόφαση έχει προσωρινή ισχύ, οπότε πρέπει να επακολουθήσει και τακτική αγωγή.
Ποιοι είναι οι λόγοι που μια μητέρα μπορεί να κριθεί ακατάλληλη για να πάρει την επιμέλεια των παιδιών;
Οι λόγοι που μια μητέρα μπορεί να κριθεί ακατάλληλη για να έχει την επιμέλεια των παιδιών της μπορεί να είναι αρρώστια του σώματος αλλά και του πνεύματος που δεν της επιτρέπει να είναι ικανή και κατάλληλη για να φροντίσει τα παιδιά της. Επίσης μπορεί να είναι λόγοι που να στηρίζονται στην έλλειψη ηθικής υπόστασης της μητέρας ή λόγοι με τους οποίους να αποδεικνύεται ότι η μητέρα κινείται σαφώς κατά του συμφέροντος των παιδιών της. Όπως γίνεται αντιληπτό οι λόγοι είναι συνήθως στηριγμένοι σε πραγματικά γεγονότα και καταστάσεις και θα πρέπει να αποδειχθούν στο δικαστήριο.
Πότε θεωρείται η απόφαση του δικαστηρίου οριστική για την επιμέλεια των παιδιών;
Η απόφαση του δικαστηρίου που ορίζει την επιμέλεια των παιδιών είναι οριστική όταν καταστεί αμετάκλητη, δηλαδή όταν δεν μπορούν να ασκηθούν ένδικα μέσα κατά της αποφάσεως αυτής (δηλαδή έφεση, ή αναίρεση στον Άρειο Πάγο).
Πως μπορεί ένας γονιός να επαναφέρει το θέμα της επιμέλειας όταν μετά από καιρό κρίνει ότι ο άλλος γονιός είναι ακατάλληλος στον γονεϊκό του ρόλο και πως μπορεί να το αποδείξει αυτό;
Ο γονιός μπορεί να επανέλθει και να αξιώσει την επιμέλεια των παιδιών από τον άλλο σύζυγο όταν και όποτε βεβαιωθεί ότι υπάρχουν πραγματικά περιστατικά από τα οποία αποδεικνύεται ότι ο άλλος γονιός που έχει την επιμέλεια είναι ακατάλληλος για την ιδιότητα αυτή. Η απόδειξη των ισχυρισμών του γίνεται με μάρτυρες και με έγγραφα. Θα πρέπει να προστεθεί στο σημείο αυτό ότι το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να μιλήσει με το παιδί, όχι βεβαίως στο ακροατήριο αλλά σε άλλο χώρο προκειμένου να διαπιστωθεί ο χαρακτήρας και η γενικότερη προσωπικότητα του παιδιού, η θέληση του να μείνει με τον ένα ή τον άλλο γονιό καθώς και οι αντικειμενικές συνθήκες που βοηθούν σ ’αυτό.
Με ποιο τρόπο μπορεί ο γονιός που δεν έχει την επιμέλεια να ζητήσει να βλέπει το παιδί του πιο συχνά απ’ ότι έχει ήδη οριστεί από το δικαστήριο και πως θα πρέπει να έχει συμπεριφερθεί μέχρι τότε ώστε να τροποποιήσει το δικαστήριο τις ώρες και τις μέρες που θα βλέπει ο γονιός το παιδί;
Προκειμένου να μπορεί ένας γονιός που δεν έχει την επιμέλεια των παιδιών του να μπορεί να βλέπει συχνότερα αυτά, δηλαδή να επικοινωνεί μαζί τους πιο συχνά από ότι έχει οριστεί από το δικαστήριο, θα πρέπει να υφίστανται αντικειμενικές αλλά και υποκειμενικές προϋποθέσεις ώστε να γίνει αυτό. Αυτό σημαίνει ότι η συχνότερη επικοινωνία θα κριθεί από το καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού (ώρες σχολείου, ώρες ιδιαίτερων μαθημάτων, ώρες άθλησης κλπ.). Να προσθέσουμε ότι ο γονιός αυτός δε θα πρέπει να έχει κατά τη κρίσιμη περίοδο κάποια ειδική συμπεριφορά, απλώς θα πρέπει να είναι σωστός στη συμπεριφορά του όπως πάντα.
Όταν το παιδί ζητήσει από το γονιό, που έχει την επιμέλεια, να ζήσει με τον άλλο γονιό, πως αυτό αντιμετωπίζεται στο νομικό πλαίσιο; Ποιες οι τυπικές διαδικασίες;
Αν το παιδί επιθυμεί να φύγει από τον γονέα που έχει την επιμέλεια και να πάει να ζήσει με τον άλλον απαιτείται να ασκηθεί αίτηση στο δικαστήριο από τον γονέα που επιδιώκει να έχει το παιδί στο σπίτι του, άρα να αποκτήσει την επιμέλεια του έστω κ προσωρινά.
Πολλοί γονείς μετά από διαζύγιο και απόφαση δικαστηρίου για την επιμέλεια των παιδιών, αποφασίζουν μεταξύ τους και χωρίς υπογεγραμμένα έγγραφα νομικής βαρύτητας, να αλλάξουν και να αυξήσουν την επαφή με τα παιδιά του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια. Τι σημαίνει αυτό νομικά για τον γονέα που έχει την επιμέλεια; Είναι λάθος να το κάνει;
Όπως προαναφέρθηκε υπάρχουν γονείς οι οποίοι αποφασίζουν μεταξύ τους, χωρίς δικαστική απόφαση, να προσδιορίσουν τη σχέση των παιδιών μαζί καθώς και την άσκηση της επιμέλειας. Εάν λοιπόν ο γονέας που έχει την επιμέλεια συναινέσει στο να φύγει το παιδί από το σπίτι του και να πάει να ζήσει με τον άλλον γονέα τότε αποδυναμώνει τη θέση του ως προς την επιμέλεια του παιδιού εάν και εφόσον επιθυμεί να την ανακτήσει στο μέλλον, υπό την έννοια ότι αν επιθυμεί να πάρει το παιδί μαζί του οπότε θα έχει πάλι τη προσωρινή επιμέλεια του και ο άλλος γονέας αρνείται, θα πρέπει να προσφύγει δικαστικά μέσω της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων.
———–
O Ελευθέριος Μ. Κρέμερ είναι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και ασκεί το επάγγελμά του επί σαράντα χρόνια, με πολυετή εμπειρία σε θέματα Αστικού δικαίου (οικογενειακό, κληρονομικό, θέματα ακινήτων, μισθώσεις κλπ.), και Εμπορικού δικαίου.