Από την Ίριδα Κρέμερ – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Τι είναι αυτό που τροφοδοτεί τους φόβους μας; Η απάντηση απλή.
Οι φόβοι μας παίρνουν σάρκα και οστά από εμάς τους ίδιους. Δυναμώνουν όταν εμείς τους προσφέρουμε το έδαφος στο μυαλό μας να αναπτυχθούν. Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τους φόβους τους, “βουτώντας” προς αυτούς, είναι και αυτοί που τους ξεπερνούν χωρίς πολλή σκέψη. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν προσπαθούν ή ότι τους είναι πάρα πολύ εύκολο, αλλά ότι βρίσκουν το κουράγιο να σπρώξουνε τον εαυτό τους λίγο παραπάνω ώστε να μπουν στο δικό τους «τραινάκι του τρόμου» βγαίνοντας από αυτό νικητές!
Τι γίνεται όμως όταν η γενικότερη κατάσταση και το περιβάλλον που ζούμε μας επιβαρύνει;
Όταν ζούμε σε στρεσσογόνο περιβάλλον και η καθημερινότητα μας είναι εξαιρετικά επιβαρυντική, τότε είμαστε πιο ευαίσθητοι και επιρρεπείς στο να αναπτύξουμε μια φοβία. Φυσικά το οικογενειακό ιστορικό παίζει ρόλο εάν υπήρχε κάποιος συγγενής ή άνθρωπος του οικογενειακού περιβάλλοντος που είχε φοβίες και μας μιλούσε για αυτές, περνώντας μας έτσι το μήνυμα της απαγόρευσης αλλά και της αποφυγής. Σε αυτή τη περίπτωση το παρελθόν με το παρόν σμίγουν και η δυσκολία μας μεγαλώνει. Αυτό σημαίνει ότι όταν βρισκόμαστε σε μία περίοδο της ζωής μας που νιώθουμε ψυχολογικά κουρασμένοι και ευαίσθητοι, τότε τα ερεθίσματα που μας προκαλούν φόβο, έστω και σε μικρό βαθμό, τα αποφεύγουμε, καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να ελέγξει τα αποθέματα δύναμης και να μη μας εκθέσει σε άλλες καταστάσεις που γνωρίζει ότι χρειάζεται δύναμη για να τις αντιμετωπίσουμε.
Ο αμυντικός μηχανισμός λειτουργεί σωστά για το παρόν αλλά όχι για το μέλλον μας. Όσο απομακρυνόμαστε και αποφεύγουμε αυτά που μας φοβίζουν τόσο γινόμαστε «ξένοι» μαζί τους και έτσι χάνουμε την οποιαδήποτε οικειότητα. Έχοντας συνδυάσει, επιπρόσθετα, στο μυαλό μας το άγχος που μας προκαλούν, μελλοντικά θα αποφεύγουμε ακόμα περισσότερο να περάσουμε μέσα από μία κατάσταση που μας φοβίζει. Η αποφυγή φουντώνει τον φόβο και με τον χρόνο τον κάνει να φαίνεται απροσπέλαστος.
Άρα όσο ενισχύετε την αποφευκτική σας συμπεριφορά, τόσο η σκέψη σας πλάθει σενάρια φόβου και τρόμου που μεγαλώνουν στο μυαλό σας για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν ερχόσασταν σε επαφή με την κατάσταση ή το φοβογόνο ερέθισμα. Έτσι το άγχος σας αυξάνεται κάθε φορά που έρχεστε ή σκέφτεστε ότι μπορεί να έρθετε σε επαφή με αυτό που σας φοβίζει, έχοντας πλέον μπει στο κύκλο του φόβου:
>Άγχος (σωματικά συμπτώματα) κατά την επαφή ή την σκέψη της επαφής με το φοβογόνο ερέθισμα. >Σκέψη για το τι μπορεί να συμβεί.
>Συμπεριφορά αποφυγής, ανακούφιση (μείωση άγχους)
>Αποφυγή, ο φόβος σας μεγαλώνει.
Αυτά που μας φοβίζουν…
Μπορεί να είναι καταστάσεις που νιώθετε ότι θέλουν θάρρος και αυτοπεποίθηση, που δεν πιστεύετε ότι διαθέτετε, για να τις αντιμετωπίσετε. Μπορεί να είναι καταστάσεις όπως το να βρεθείτε με πολύ κόσμο, ή να ταξιδέψετε με το αεροπλάνο ή κάποιο άλλο μέσο (ΜΜΜ ή αυτοκίνητο). Ενδεχομένως να έχετε φοβία απέναντι σε κάποιο ζώο ή σε κάποιο φυσικό φαινόμενο (π.χ. αστραπές).
Όποιος κι αν είναι ο φόβος σας ο τρόπος σκέψης και η συμπεριφορά αποφυγής σας είναι αυτό που σας αναστέλλει και σας κρατάει πίσω από το να τον αντιμετωπίσετε. Αν οι φοβίες σας επιδρούν στη καθημερινότητα σας, στις σχέσεις σας και γενικότερα στο τρόπο που βιώνεται τον εαυτό σας και τους γύρω σας, τότε θα ήταν σημαντικό να επισκεφθείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας εξειδικευμένο στις αγχώδεις διαταραχές και να μιλήσετε για αυτό που σας απασχολεί. Μαζί θα σχεδιάσετε το πλάνο θεραπείας σας και απαλλαγής από τους φόβους που σας βαραίνουν.