Από την Ίριδα Κρέμερ – Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι ανάμεσα μας που βιώνουν καθημερινά δυσκολία σε κοινωνικές καταστάσεις. Νιώθουν έντονο άγχος όταν βρίσκονται με πολύ κόσμο και ειδικά με αγνώστους που δεν έχουν οικειότητα. Δεν είναι ποτέ η ‘ψυχή της παρέας,’ κι αυτό γιατί επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο• να περνούν όσο γίνεται απαρατήρητη και αόρατη στη παρέα.
Η δυσκολία τους εστιάζει στο ότι νιώθουν άβολα λόγω άγχους, που το εκφράζουν με σωματικά συμπτώματα όπως τρέμουλο στα χέρια, κοκκίνισμα στο πρόσωπο και γενικότερη αμηχανία, που τους ωθεί στο να έχουν χαμηλό τόνο φωνής και να αποφεύγουν ιδιαιτέρως να έχουν βλεμματική επαφή με τον συνομιλητή τους. Αυτή τους η αδυναμία επεκτείνεται σε ένα φάσμα καθημερινών δραστηριοτήτων, από τις φιλικές τους παρέες μέχρι συναλλαγές σε υπηρεσίες ή καταστήματα και “χτυπάει” έντονα την προσωπική τους ζωή καθώς τους είναι σχεδόν αδύνατον να προσεγγίσουν έναν άνθρωπο που τους ελκύει λόγω έντονου άγχους που προκαλείται όταν το επιχειρούν.
Οι άνθρωποι αυτοί πάσχουν από την αγχώδη διαταραχή της Κοινωνικής Φοβίας. Η κοινωνική τους ζωή εστιάζει σε πολύ κοντινά πρόσωπα, καλούς φίλους, από την παιδική τους ηλικία ή την περίοδο της ζωής τους πριν διογκωθεί το πρόβλημα, καθώς και η διασκέδαση τους περιορίζεται με ανθρώπους και σε μέρη που νιώθουν ασφαλής, άνετα. Δεν θα τους δείτε να κάθονται σε ένα τραπέζι εστιατορίου ή καφέ μόνοι τους, όπως και βλέπουμε συχνά ότι αποφεύγουν να καταναλώνουν φαγητό ή κάποιο ρόφημα μπροστά σε κόσμο, ακόμα κι αν είναι η ίδια τους η οικογένεια, καθώς νιώθουν ότι έτσι ελκύουν την προσοχή και είναι εκτεθειμένοι. Εξίσου ανυπόφορο για αυτούς είναι να μιλάνε μπροστά σε κόσμο. Αυτό τους ωθεί στο να επιλέγουνε επαγγέλματα που έχουν τη λιγότερη έως μηδαμινή ανθρώπινη επαφή, ή δεν εργάζονται καθόλου. Δεν θα είναι ποτέ οι εργαζόμενοι που θα θελήσουν να δώσουν μία ομιλία ή ακόμα και να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στους συναδέλφους τους κατά τη διάρκεια μίας συνάντησης. Συνήθως, όσο πιο πολλοί άνθρωποι τους παρακολουθούν, τόσο αυξημένο είναι και το άγχος τους.
*Αν το άτομο βιώνει υψηλό άγχος μόνο σε περιπτώσεις που πρέπει να παρουσιάσει ή να παρουσιαστεί μπροστά σε κοινό (ηθοποιοί, τραγουδιστές, άνθρωποι που κάνουν διαλέξεις για την δουλειά τους), τότε η φοβία εστιάζει μόνο σε αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις και μιλάμε για το performance anxiety.
Το άγχος που βιώνει το άτομο σε όλες τις παραπάνω περιστάσεις σχετίζεται με το φόβο της ντροπής, του να γίνει ρεζίλι, να αξιολογηθεί ή σχολιαστεί αρνητικά από τους γύρω, ή να προσβάλει με τη στάση του τους άλλους. Η πηγή αυτής της πεποίθησης μπορεί να έχει ρίζες στο οικογενειακό πλαίσιο του ατόμου ή σε κάποιο πρόσφατο ή από το βαθύ παρελθόν του (παιδική ηλικία) συμβάν. Κάποιο ντροπιαστικό γεγονός που του έμεινε ανεξίτηλο όπως και το αίσθημα ντροπής που ένιωσε. Στην παιδική ηλικία και πιο συγκεκριμένα στην εφηβεία, καθώς έρευνες στην Αμερική έχουν δείξει ότι κατά μέσο όρο η έναρξη ηλικίας της Κοινωνικής φοβίας είναι τα 13 έτη, η αιτία εμφάνισης της διαταραχής αυτής σχετίζεται με το σχολικό εκφοβισμό (bullying) ή με κάποιο έντονο συμβάν που ντρόπιασε το παιδί μπροστά στους συνομηλίκους του. Η διαταραχή μεταφέρεται και στην ενήλικη ζωή και με το πέρας του χρόνου εξαπλώνεται καθώς ο φόβος του ατόμου, άρα και το άγχος του, μεγαλώνει.
Οποιαδήποτε κι αν είναι η ρίζα του προβλήματος της Κοινωνικής Φοβίας, η ενδεδειγμένη θεραπεία για τις αγχώδεις διαταραχές είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Μία δομημένη θεραπεία που έχει σαν στόχο να βοηθήσει το θεραπευόμενο να ξαναβρεί ή να χτίσει από την αρχή μια υγιή καθημερινότητα όπως ο ίδιος την επιθυμεί, χωρίς άγχος και φόβο για τις κοινωνικές του επαφές και την εικόνα του προς τους γύρω του. Ο θεραπευτικός σχεδιασμός βασίζεται στους στόχους που θέτει ο ίδιος ο θεραπευόμενος και προχωρά στους ρυθμούς με τους οποίους μπορεί ο ίδιος να ανταπεξέλθει.
