Από την Ευαγγελία Γιαννακοπούλου – Λογοθεραπεύτρια
Αναφερόμαστε είτε στην ολική αφαίρεση του λάρυγγα, είτε σε ένα τμήμα του (μερική αφαίρεση). Οι περισσότερες λαρυγγεκτομές γίνονται σε άτομα που έχουν καρκίνο του λάρυγγα. Όταν συμβεί αυτή η χειρουργική διαδικασία, δεν υπάρχει πλέον σύνδεση μεταξύ του λάρυγγα και των πνευμόνων. Η διαδικασία της αναπνοής, του φτερνίσματος και του βήχα γίνεται πλέον μέσω ενός ανοίγματος στο λαιμό τους κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Τα άτομα μετά την χειρουργική επέμβαση αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες όσον αφορά την μάσηση- κατάποση της τροφής.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις μετά από μια λαρυγγεκτομή;
• Στην περίπτωση της ολικής λαρυγγεκτομής παρουσιάζουν απώλεια της φωνής και οι μόνες προσωρινές επιλογές για επικοινωνία είναι το γράψιμο, οι χειρονομίες και ο σχηματισμός των λέξεων με το στόμα
• Στην περίπτωση που το άτομο υποβληθεί σε μερική αφαίρεση του λάρυγγα, διατηρείται επαρκή λαρυγγική δομή και λειτουργία ώστε να επιτρέπει την ακουστική παραγωγή φωνής χρησιμοποιώντας τη ροή του αέρα. Έτσι, η φωνή ακούγεται βραχνή και λαχανιασμένη
• Έχουν απώλεια της γεύσης ,όσφρησης και της λειτουργίας της μύτης
• Δεν μπορούν να φυσήξουν και να σφυρίξουν
• Ψυχολογικές επιπτώσεις: κατάθλιψη, κοινωνικός αποκλεισμός, έλλειψη ενδιαφέροντος για επικοινωνία
Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στην λαρυγγεκτομή;
• Το κάπνισμα (που έχει άμεση συνέπεια τον καρκίνο του λάρυγγα)
• Το αλκοόλ
• Ο έντονος συνδυασμός και των δυο
• Η έκθεση σε χημικές ουσίες σε συνδυασμό με κάπνισμα
• Ένα σοβαρό λαρυγγικό τραύμα
Ποιος είναι όμως ο ρόλος του λογοθεραπευτή;
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή ξεκινάει πολύ νωρίς, πριν το άτομο ξεκινήσει τη διαδικασία της χειρουργικής επέμβασης, κατά τη διάρκεια αλλά και αμέσως μετά. Ο λογοθεραπευτής θα πρέπει να ενημερώσει το άτομο για το ποιες θα είναι οι επιλογές για ομιλία μετά τη διαδικασία. Επίσης , θα πρέπει να αναλύσει τις επιλογές με βάση τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα και να καταλήξει ποια μέθοδος ταιριάζει στην κάθε περίπτωση του ατόμου.
Για να δούμε όμως ποιες είναι αυτές οι μέθοδοι:
• Οισοφαγική ομιλία. Είναι μια από τις μεθόδους που χρησιμοποιούμε και μ’ αυτήν το άτομο μαθαίνει να συγκεντρώνει αέρα στον οισοφάγο και στην συνέχεια να τον βγάζει προς τα πάνω ελεγχόμενα, προκαλώντας έτσι δονήσεις στους μύες στο ανώτερο τμήμα του οισοφάγου και έτσι έχουμε την παραγωγή ομιλίας. Είναι μια δύσκολη και απαιτητική μέθοδος και να μπορούμε να γνωρίζουμε εξ’αρχής αν το άτομο θα καταφέρει να την μάθει. Να τονίσουμε ότι κατά τη διάρκεια της ομιλίας του τα χέρια του ατόμου είναι ελεύθερα και δεν συμμετέχουν.
• Τραχειοοισοφαγική πρόθεση. Είναι μια βαλβίδα η οποία παρεμβάλλεται μεταξύ των οπών στην τραχεία και του οισοφάγου, επιτρέποντας στον αέρα να περνά από τους πνεύμονες στον οισοφάγο. Δεν επιτρέπει την τροφή να περνά από τον οισοφάγο προς τους πνεύμονες. Όταν το άτομο εκπνέει και καλύπτει το στόμιο με το δάχτυλο ή την βαλβίδα , ο αέρας ωθείται μέσα από τους μύες στην κορυφή του οισοφάγου, η οποία στη συνέχεια δονείται , αποτελώντας έτσι μια ηχητική πηγή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ομιλία. Βέβαια, όλη αυτή η διαδικασία απαιτεί χειρουργείο.
• Το Λαρυγγόφωνο. Είναι μια συσκευή που παράγει δονήσεις, όταν πατήσουμε το κουμπί και το εφαρμόσουμε σε συγκεκριμένο σημείο του λαιμού. Είναι εύκολη η εκμάθηση του αλλά η φωνή ακούγεται ρομποτική. Βέβαια σε κάποιες περιπτώσεις που ο λαιμός είναι άκαμπτος και το δέρμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο ,δεν ενδείκνυται η χρήση του.
Αφού είδαμε ποιες είναι οι μέθοδοι που μπορεί να χρησιμοποιήσει το άτομο, για να δούμε και μερικές συμβουλές για τα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος:
• Να δίνουν τον απαιτούμενο χρόνο και προσοχή στο άτομο όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει.
• Να μην τον πιέζουν να εξασκείται πολλές ώρες (μόνο όσο χρόνο του έχει συστήσει ο λογοθεραπευτής)
• Να μην τον αφήνουν να απομονωθεί από το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον.
• Να δέχονται οικογενειακή ψυχολογική υποστήριξη για την αποδοχή και την αντιμετώπιση της καινούργιας κατάστασης.
• Να ακολουθούν τις οδηγίες του λογοθεραπευτή για το σπίτι.
• Μην ενθαρρύνετε το άτομο να ψιθυρίζει.
• Μην προλαμβάνετε τις ανάγκες του.
• Και τέλος να κατανοείται την ανάγκη του ατόμου να εκφράζει τα συναισθήματα του
