Από την Ίριδα Κρέμερ – Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Θυμάστε πόσες φορές δεν τολμήσατε να κάνετε πράξη μία επιθυμία σας γιατί φοβηθήκατε; Πόσες φορές δειλιάσατε με τη σκέψη της αποτυχίας; Τι είναι ο φόβος τελικά; Πως μπορούμε να τον νικήσουμε; Πως μπορούμε να αποτινάξουμε από πάνω μας όλα αυτά που μας κρατούν πίσω και μας “φυλακίζουν” σε μία άλλη ζωή από αυτή που ονειρευόμαστε;
Ο φόβος είναι ένας μηχανισμός που υπάρχει στον εγκέφαλο κάθε ανθρώπου. Ο φόβος δεν έχει μόνο αρνητική ανασταλτική λειτουργία, αλλά και θετική. Ένα παιδί φοβάται το σκοτάδι γιατί δεν γνωρίζει τι θα βρει “μέσα” σε αυτό. Είναι σαν να βρεθούμε σε μία άγρια ζούγκλα γεμάτη σαρκοφάγα ζώα. Ακόμα και ένας ενήλικας θα φοβηθεί αν ξαφνικά ακούσει το γρύλισμα ενός ζώου κοντά του. Ο φόβος λοιπόν είναι άμυνα, είναι προστασία και μηχανισμός επιβίωσης. Είναι το καμπανάκι του οργανισμού που μας λέει ότι πρέπει να προστατευθούμε για να επιβιώσουμε, στην πραγματική ζούγκλα ή στην ζούγκλα της ζωής.
Και φυσικά ο φόβος δε θα μπορούσε να μην είναι τοποθετημένος μέσα στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώσαμε. Ακριβώς λόγω των διαφορετικών εγγραφών, σχημάτων και βιωμάτων που έχει ο καθένας μας στο μυαλό του και την μνήμη του, τον φοβίζουν άλλα πράγματα ή τα ίδια σε διαφορετικό βαθμό.
Ο φόβος μετατρέπεται σε άγχος και αυτό το άγχος που εξωτερικεύεται με σωματικά συμπτώματα (εφίδρωση, τρέμουλο, ταχυκαρδία, κοντανάσαιμα, βάρος στο στήθος, κ.α.) γίνεται δυσβάσταχτο και το μυαλό με τη σειρά του αναζητά τρόπους να ξεφύγει από αυτό. Έτσι λοιπόν πολύ εύκολα αποφασίζουμε να αποφεύγουμε καταστάσεις που μας προκαλούν άγχος ή που, πιο πιθανό, νομίζουμε ότι θα μας προκαλέσουν άγχος μέσα από γενικεύσεις που έγιναν στο μυαλό μας στο βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο παρελθόν.
Η φύση μας και πιο σωστά οι μηχανισμοί επιβίωσης που υπάρχουν αιώνες τώρα, είναι αυτοί που πολλές φορές μας καθορίζουν, καθορίζουν τις πράξεις μας και τις επιλογές μας. Όμως το μυαλό μας δε μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Είναι σημαντικό να έχουμε τον έλεγχο. Για να καταφέρουμε να νικήσουμε το φόβο και τις όποιες φοβίες που μπορεί ένας άνθρωπος να αναπτύξει βιωματικά, πρέπει να κινηθούμε εναντίον του. Τι θα πει αυτό; Θα πει να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας γνωσιακά και συμπεριφοριστικά στο να σπάσει τις λανθασμένες γενικεύσεις, να το εμποδίσουμε από το να μας λέει ‘δε μπορείς’ και τελικώς, να καταφέρουμε όλα αυτά που δε τολμάμε. Η απάντηση λοιπόν είναι ότι ο φόβος νικιέται με την εξοικείωση. Ο φόβος μικραίνει όσο εμείς πηγαίνουμε κατά πάνω του, κόντρα στο τεράστιο κύμα που υψώνεται κάθε φορά που θέλουμε να βουτήξουμε.
Ακολουθήστε τα εξής βήματα:
- Αναγνωρίστε τους φόβους σας.
- Αναρωτηθείτε και αναλύστε μέσα σας πως ξεκίνησαν.
- Κάντε μία αξιολόγηση των περιστατικών ή των ανθρώπων από τα οποία ξεκίνησε η γενίκευση.
- Σκεφτείτε αν η σκέψη/κρίση σας τότε ήταν ρεαλιστική και κατά πόσον σκεπτόμενοι τώρα με ηρεμία και ασφάλεια θεωρείτε οτι είχατε δίκιο ή επηρεαστήκατε από λάθος ανθρώπους ή περιστάσεις.
- Σκεφτείτε αν βρισκόσασταν σε μία παρόμοια κατάσταση τι διαφορετικό θα κάνατε για την επίτευξη του στόχου σας.
- Ορίστε τους στόχους σας ιεραρχικά με κορυφή τον πιο δύσκολο και βάση τον πιο εύκολο από όλους για εσάς.
- Ξεκινήστε να κάνετε επιλογές και πράξεις πραγματικότητα σε μικρά για την ζωή σας πράγματα και σιγά σιγά ανεβείτε κλίμακα στην ιεραρχία των στόχων. Μη βιαστείτε να ξεκινήσετε από ψηλά. Αυτό θα φέρει μεγαλύτερη απογοήτευση αν δε τα καταφέρετε και θα σας γυρίσει πίσω αντί να σας δώσει την δύναμη και την αυτοπεποίθηση να προχωρήσετε στον επόμενο στόχο. Τα βήματα πρέπει να είναι σταθερά και ανοδικά και όχι ‘Η όλα ή τίποτα!‘
