Από την Ίριδα Κρέμερ – Συμβουλευτική Ψυχολόγος/Σεξολόγος
Η αγχώδης διαταραχή είναι ένας όρος στην ψυχική υγεία που πολύ συχνά τον ακούω σε παρέες, από νέα παιδιά, από νέους θεραπευόμενους που φτάνουν στο γραφείο μου. Ο περισσότερος κόσμος κάπου το έχει ακούσει, κάπου μπορεί να έχει κάτι σχετικό διαβάσει όμως κανείς δε μοιάζει να γνωρίζει τι ακριβώς είναι και παραμένει χαμένος δίνοντας μία αυθαίρετη και γενική ερμηνεία μιας κατάστασης άγχους. Στην πραγματικότητα ο ορισμός δεν απέχει πολύ από αυτό που αντιλαμβάνεται κάποιος όταν το ακούει. Καλό θα είναι όμως να έχουμε μια πλήρη και ξεκάθαρη εικόνα.
Η αγχώδης διαταραχή ακούγεται σαν κάτι πολύ αόριστο που σχετίζεται με το άγχος. Στην πραγματικότητα ο ορισμός ‘αγχώδης διαταραχή’ είναι μία «ομπρέλα», ένας τίτλος κάτω από τον οποίο βρίσκουμε διαφορετικές διαταραχές. Όταν ένας ειδικός σας ενημερώσει ότι πάσχετε από μία αγχώδη διαταραχή είναι πολύ σημαντικό να ρωτήσετε από ποια συγκεκριμένα. Οι αγχώδεις διαταραχές είναι διαταραχές που εμπεριέχουν το άγχος αλλά μπορεί αυτό να εκφράζεται μέσα από διαφορετικά κανάλια. Γνωρίζοντας σε ποια αγχώδη διαταραχή αναφερόμαστε γίνεται πιο εύκολη και εφικτή ή στοχευμένη αντιμετώπιση της. Οι πιο συνήθεις και γνωστές αγχώδεις διαταραχές είναι:
- Αγοραφοβία
- Κοινωνική Φοβία
- Γενικευμένη Φοβία
- Ειδικές Φοβίες (π.χ. φοβία για κάποιο μέσο, για κάποιο ζώο, υψοφοβία, φοβία αίματος, κ.α.)
- Διαταραχή Πανικού
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Κάποιες από τις παραπάνω αγχώδεις διαταραχές συνοδεύονται συχνά από κρίσεις πανικού. Οι κρίσεις πανικού είναι κρίσεις που βιώνουμε στο σώμα μας και ορίζονται από συγκεκριμένα σωματικά συμπτώματα που νιώθουμε διαδοχικά μέσα σε λίγα λεπτά όταν υπάρξει ξαφνική και ραγδαία αύξηση του άγχους.
Γιατί εμφανίζεται στη ζωή μου μια αγχώδης διαταραχή;
Το ταξίδι του κάθε ατόμου που βιώνει μια διαταραχή άγχους είναι πέρα για πέρα μοναδικό. Η ρίζα μπορεί να είναι πολύ διαφορετική. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν συχνά κάποια χαρακτηριστικά που παρατηρούμε να ξεπροβάλλουν. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν μπορούμε να γενικεύσουμε την κατάσταση ενός ανθρώπου σε ένα ευρύ πληθυσμό, θα προσπαθήσω απλά να αγγίξω κάποιες πιθανές πηγές που ενδεχομένως ο αναγνώστης να ταυτιστεί.
Το άγχος είναι μία κατάσταση που μπορεί να υπάρχει από νεαρή ηλικία σε έναν άνθρωπο, δηλαδή από παιδική/εφηβική. Αυτό θα λέγαμε ότι μπορεί να οφείλεται είτε σε ένα τραυματικό γεγονός που προκάλεσε έντονο φόβο και εδραίωσε έτσι και το έντονο άγχος σε ένα παιδί, είτε το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε να αποτελούνταν από κοντινούς συγγενείς ή φίλους που ήταν αγχώδεις/φοβικοί τύποι και αυτό κατά μία έννοια «κληροδοτήθηκε» στο παιδί. Αυτό το άγχος της παιδικής ηλικίας μπορεί κάλλιστα να συνοδεύσει το παιδί στην ενήλικη του ζωή και να ζει με αυτό μέχρι να πάρει την απόφαση να το αντιμετωπίσει.
Όταν το άγχος πρωτοεμφανίζεται στην ενήλικη ζωή, τότε συνήθως παρατηρούμε κάποιο γεγονός στη ζωή του ατόμου που του δημιούργησε μεγάλο άγχος ή στεναχώρια ή το έκανε να νιώσει μεγάλη ανασφάλεια ή και όλα τα παραπάνω μαζί. Συνήθως τέτοια γεγονότα είναι ένα θάνατος, μία μεγάλη και βεβιασμένη αλλαγή στη ζωή του ατόμου (π.χ. ένας χωρισμός, μία απόλυση, η μετοίκηση σε μία άλλη χώρα), ένα ατύχημα. Φυσικά οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και ψυχική ηρεμία ενός ανθρώπου μπορεί να πυροδοτήσει έντονο άγχος και κανείς δε μπορεί να ορίσει ή να μειώσει το βίωμα αυτό. Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω μπορεί να δούμε την ανάπτυξη και εδραίωση μιας αγχώδους διαταραχής. Αυτό σημαίνει ότι το μυαλό μας βρίσκει ένα πιο ξεκάθαρο ή πιο περίπλοκο κανάλι να διοχετεύσει το άγχος, μασκαρεύοντας το με φοβίες που ενδεχομένως το άτομο δεν είχε ποτέ ξανά στη ζωή του.
Η αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους ειδικούς ψυχικής υγείας και η ενδεδειγμένη θεραπευτική προσέγγιση, βάσει ερευνών, είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (ΓΣΘ-CBT).