Από την Ευαγγελία Γιαννακοπούλου – Λογοθεραπεύτρια
‘Το παιδί μου είναι 1,5 χρονών και δεν μιλάει ακόμα’, ‘Το παιδί μου είναι 4 ετών και λέει το ρ – λ’, ‘Το παιδί μου είναι στο νηπιαγωγείο και δεν μιλάει καθαρά, πότε πρέπει να ανησυχήσω;’
Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που ανησυχούν τους γονείς. Πότε όμως πρέπει να ανησυχήσουν πραγματικά; Αρχικά, θα πρέπει να έχουμε κατά νου πώς το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης.
Πολλοί γονείς, περιμένετε από παιδιά μικρής ηλικίας να είναι “πολυλογάδες”. Αγαπητοί μου γονείς, θα σας στεναχωρήσω! Για την κάθε ηλικία υπάρχουν συγκεκριμένα αναπτυξιακά ορόσημα. Πιο συγκεκριμένα, στην ηλικία των 1,5 χρόνων το φυσιολογικό, γλωσσικά, επίπεδο για ένα παιδί είναι:
– να χρησιμοποιεί ακατανόητες λέξεις για να γεμίσει τα κενά στην ροή της ομιλίας του
– να χρησιμοποιεί μία λέξη για να μιλήσει παραλείποντας κάποια αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά
– το λεξιλόγιό του αποτελείται από απλά ουσιαστικά.
Αν όμως το παιδί σε αυτήν την ηλικία μόνο βαβίζει, δώστε του ένα περιθώριο 4-8 εβδομάδων και αν δεν αρχίσει και τότε να λέει κάποιες λεξούλες καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε κάποιον λογοθεραπευτή, ο οποίος θα κρίνει τι χρειάζεται το συγκεκριμένο παιδί.
Ένα άλλο ζήτημα ανησυχίας είναι όταν το παιδί αντικαθιστά ένα φώνημα με ένα άλλο. Τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν τα παιδιά είναι να λένε το “φ-θ”, το “δ-β”, το “ρ-λ” , το “θ-σ”. Στις πιο μικρές ηλικίες είναι αποδεκτά αυτά τα λάθη, αλλά όταν το παιδί βρίσκεται στο νηπιαγωγείο και μπερδεύει για παράδειγμα το /δ/ με το /β/ τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον λογοθεραπευτή. Όπως επίσης, θα πρέπει να έχετε κατά νου πως τα παιδιά από την ηλικία των 3 ετών και μετά μπορούν να αρχίσουν να κάνουν έναν απλό διάλογο αλλά και να χρησιμοποιούν πιο σύνθετες προτάσεις.
Το νηπιαγωγείο είναι ορόσημο για την παραγωγή των φωνημάτων με εξαίρεση το /ρ/, όπου μπορούμε να περιμένουμε και μέχρι το καλοκαίρι πριν την πρώτη δημοτικού, διότι είναι από τα τελευταία φωνήματα που κατακτιούνται. Καλό θα είναι, όμως, τα παιδιά μέχρι το τέλος του νηπιαγωγείου να μιλάνε καθαρά. Αυτό βοηθάει να μην εμφανιστούν δυσκολίες στην πρώτη δημοτικού σε ότι αφορά την ανάγνωση. Πιο συγκεκριμένα:
– να τους καταλαβαίνουν οι συμμαθητές τους όταν διαβάζουν κάτι αλλά και στο κομμάτι της γραφής
– για παράδειγμα, το παιδί δεν μπορεί να αρθρώσει το γράμμα /θ/, δεν θα ξέρει πού αναφέρεται το σύμβολο το οποίο πρέπει να αποτυπώσει στο χαρτί και μπορεί να το συγχέει και γραπτά με τον ήχο που το αντικαθιστά, π.χ. /σ/ (“σέλω” αντί “θέλω”).
Επίσης, αν έχετε προσέξει ότι το παιδί κάνει γραμματικά αλλά και συντακτικά λάθη όπως:
– δεν χρησιμοποιεί άρθρα όταν μιλάει
– δεν χρησιμοποιεί σωστά τις καταλήξεις των ρημάτων
– τις αντωνυμίες
– τον ενικό και τον πληθυντικό αριθμό
τότε εκεί θα πρέπει να παρέμβει ο λογοθεραπευτής για να μπορέσει να βοηθήσει το παιδί να μην αναπτύξει δυσκολία στο κομμάτι της γραπτής έκφρασης. Ακόμη, ενδείξεις άμεσης παρέμβασης αποτελούν και οι προτάσεις μικρού μήκους χωρίς την συνοδεία προσδιορισμών.
Τι άλλο θα πρέπει να προσέξετε;
1) Τα δόντια, διότι παίζουν μεγάλο ρόλο στο κομμάτι της ομιλίας. Γι αυτό αν έχετε προσέξει κάποια μεγάλα κενά ή πολύ στραβά δόντια καλό θα ήταν να επισκεφθείτε έναν ορθοδοντικό.
2) Αν παρατηρείτε, ότι το παιδί αργεί να αντιδράσει όταν του μιλάτε καλό θα ήταν να επισκεφθείτε έναν ΩΡΛ γιατί μπορεί να υπάρχει κάποιο πρόβλημα ακοής.
3) Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί είναι πολύ ντροπαλό, μένει και παίζει πολλές ώρες μόνο του χωρίς να επιζητά κάποιον άλλο, δεν δείχνει ενδιαφέρον για καινούργια πράγματα και παιχνίδια καλό θα ήταν και σ’ αυτήν την περίπτωση να ζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού.
Συμβουλές προς τους γονείς!
1) Δώστε στα παιδιά το σωστό μοντέλο ομιλίας όταν αυτά δεν μιλάνε καθαρά. Καλό είναι να επαναλαμβάνετε αυτό που σας ζητάει για να ακούει μια σωστά δομημένη πρόταση.
2) Η πιπίλα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μετά την ηλικία των 12-18 μηνών! Η ηλικία αυτή δεν είναι τυχαία, διότι αποτελεί ορόσημο για την ανάπτυξη της ομιλίας. Η παρατεταμένη χρήση της εμποδίζει το παιδί να μιλήσει, συμβάλλει στην κακή ανάπτυξη των δοντιών, αυξημένες ωτίτιδες. Αν είναι τόσο αναγκαία για το παιδί, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται την ώρα του ύπνου και ίσως κάποιες φορές για να ανακουφίζεται από τους πόνους.
Να θυμάστε πώς αν τα συμπτώματα παραμένουν για περισσότερο από δυο μήνες θα πρέπει να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικού!
